Katastrofa Challengera

28 stycznia 1986 roku uczniowie Concord High School w stanie New Hempshire zebrali się, aby obejrzeć transmisję startu wahadłowca kosmicznego Challenger, którego częścią załogi była ich nauczycielka, Christa MacAuliffe nazywana pierwszą „nauczycielką w kosmosie”. Zaledwie 73 sekundy po rozpoczęciu lotu prom kosmiczny rozpadł się nad Oceanem Altantyckim. Siedmioosobowa załoga zginęła tragicznie na oczach milionów ludzi. Po niemal czterdziestu latach poznajemy pełną, nieopowiedzianą wcześniej historię programu wahadłowców i ludzi, którzy go tworzyli.

Opierając się na niedostępnych opinii publicznej badaniach oraz oryginalnych raportach, Adam Higginbotham, autor znakomitego reportażu „O północy w Czarnobylu”, zgłębił historie katastrof kosmicznych wahadłowców, podążył śladami głównych bohaterów i opisał drogę, którą przebyli, by wsiąść na pokład Challengera, a następnie minuta po minucie opisał przebieg tragedii i szczegółowo przedstawił późniejsze śledztwo. Są tu złowieszcze znaki zapowiadające nadchodzącą tragedię i zignorowane, ukryte przed opinią publiczną ostrzeżenia, a także przecieki i głosy informatorów zdeterminowanych, by ujawnić, jak wyglądała prawda. Higginbotham w „Katastrofie Challengera” opisuje fascynujące dzieje bohaterstwa, ambicji i pomysłowości podważonej przez polityczny cynizm i pychę.

To mistrzowska opowieść o fascynującej nauce i ludzkim dramacie – w ujęciu znakomitego autora katastrofa Challengera staje się jeszcze bardziej złożona i zdumiewająca, niż ją pamiętamy.

– Wpadłem w korkociąg – powiedział Adams po raz drugi.

– Potwórz!

– Wpadłem w korkociąg.

– Powtórz…

Przez kilka sekund w sali kontroli lotów panowała cisza. Interkom milczał, Freida Adams poczuła, jak w pokoju gęstnieje atmosfera – i już wiedziała. Jeden

z techników wziął ją pod rękę i wyprowadził z pomieszczenia.

Siedzący przy swojej konsoli Pete Knight widział szybko opadający X-15.

Znowu zaczął podawać aktualną wysokość.

– OK, Mike, zszedłeś poniżej 40 tysięcy metrów… Wyprostuj maszynę… Zbliżasz się do 24 tysięcy metrów…

Nie było odpowiedzi.

Adam Higginbotham jest autorem książki „O północy w Czarnobylu”, zdobywcy medalu Andrew Carnegie za wybitne osiągnięcia w literaturze faktu w 2020 r. oraz nagrody Colby Award. Książka została uznana za jedną z dziesięciu najlepszych książek 2019 roku według „The New York Times” i stała się międzynarodowym bestsellerem przetłumaczonym na 22 języki.

Jego druga książka, „Katastrofa Challengera. Historia bohaterstwa i dramatu na krawędzi kosmosu” jest bestsellerem „The New York Times”, zdobyła nagrodę Kirkus Prize for Nonfiction w 2024 r. i znalazła się w finale Carnegie Medal for Excellence w 2025 r. w kategorii literatura faktu.

Higginbotham urodził się w Anglii w 1968 r. Jego narracyjna literatura faktu i felietony ukazywały się w takich magazynach, jak „The New Yorker”, „Wired”, „Smithsonian” i „The New York Times Magazine”. Były amerykański korespondent „The Sunday Telegraph Magazine” i redaktor naczelny „The Face”. Mieszka z rodziną w Nowym Jorku.

Nikt nie wiedział, że do budowy elektrowni kazano użyć materiałów, które nawet nie były produkowane w ZSRR, a wcześniejsze nuklearne wypadki i incydenty kwalifikowano jako ściśle tajne. Prawda nigdy nie ujrzała światła dziennego – aż do teraz.

Takiej książki jeszcze nie było. Adam Higginbotham dzięki licznym wywiadom, a także dostępowi do odtajnionych akt i nieopublikowanych dotąd wspomnień, przedstawia nieznaną historię Czarnobyla. Wątek społeczny przeplata się z naukowym, opowieści o zwykłych ludziach rozgrywają się na tle wyścigu technologicznego. Wstrząsające wydarzenia ożywają na nowo w relacjach naocznych świadków, mężczyzn i kobiet, ofiar i niemych bohaterów.

Przejmujący reportaż, który czyta się jak thriller. Ostateczne świadectwo wydarzenia, które na zawsze zmieniło świat. Opowieść o heroizmie, desperacji i rozpaczy. Historia, która jest bardziej złożona, bardziej ludzka i bardziej przerażająca niż wszystkie sowieckie mity.

O północy w Czarnobylu to zwieńczenie ponaddziesięcioletniej reporterskiej pracy nad nieznaną historią czarnobylskiej katastrofy – nieopowiedzianą i ukrywaną przez ponad trzy dekady.

Zimą 1969 roku, gdy dekada chyliła się ku końcowi, minister energii wezwał Briuchanowa do Moskwy i zaproponował mu nowe zadanie. Był to niezwykle prestiżowy projekt. Miała to być nie tylko pierwsza elektrownia atomowa na Ukrainie, ale też pierwsza elektrownia atomowa wybudowana od zera przez Ministerstwo Energii i Elektryfikacji. Do tej pory każdy reaktor w ZSRR budowany był przez Ministerstwo Średniego Przemysłu Maszynowego: tajną organizację w ramach sowieckiego programu broni jądrowych, tak tajną, że nawet nazwa została zawoalowana, by nie wzbudzać podejrzeń. Niezrażony wielkością wyzwania, oddany partii Briuchanow z chęcią przyjął propozycję dzierżenia sztandaru Czerwonego Atomu.

Siedząc sam na hotelowym łóżku, młody inżynier analizował swoje zadanie zrealizowania w szczerym polu projektu, który miał kosztować czterysta milionów rubli. Wyciągnął listę materiałów i za pomocą suwaka liczył ich koszty. Następnie zaniósł swoje wyniki do banku w Kijowie. Niemal codziennie podróżował do miasta autobusem, a gdy autobus nie przyjeżdżał, łapał stopa. Jako że projekt nie przewidywał księgowego, nie było listy płac i nie otrzymywał żadnej pensji.